 |
TEVRAT, ZEBUR, İNCİL ve KUR'AN'DAN GÖZLEMLER |
 |
Musa (Moşe) yaklaşık M.Ö. 1390 yıllarında Mısır'da doğdu. Soyu; babası İmran'dan dolayı Hz. Yakub'a, onun da babası Hz.İshak'a ve nihayet Hz. İbrahim'e kadar uzanmaktadır.
Hz.Musa'nın Gençlik Çağı
Bu dönemde Yahudiler; Mısır'da köle olarak kullanılıyor, zulüm içinde yaşıyorlardı. Tanrı'nın seçtiği Ulus, putperest insanların kölesi olmuştu. Firavunun vezirliğine kadar yükselen ve Mısır halkına birçok hizmetlerde bulunan Hz.Yusuf'tan sonra, İsrailoğulları'nın nüfusu hızla artmıştı. Yeni tahta çıkan Firavun bu durumdan çok kuşku duyuyor, düşmanla birleşir ve bizi de bu ülkeden kovabilirler, diye düşünüyordu. Nüfus artışını önlemek için, her doğan erkek çocuğunu öldürme emri verdi. İşte Tanrı tarafından Yahudileri Mısır'dan çıkarmakla görevlendirilen Hz.Musa, bu dönemde dünyaya gelmişti.
Hz. Musa'nın annesi; oğlunu askerlerden kurtarmak için, üç aylık bir bebek iken sepetin içine koyarak, Nil Nehri'nin sazlık sularına bıraktı. (Çıkış 1 / 8,22) Bu sırada nehirde yüzmekte olan Firavun'un kızı sepeti buldu. İçindeki bebeğin İbraniler'in bir çocuğu olduğunu anladı ve ona acıdı. Bu durumu gözetlemekte olan Musa'nın kızkardeşi Firavun'un kızına, çocuğa bir İbrani süt annesi bulabileceğini söyledi. O da kabul edince, bebek gerçek annesine teslim edildi. Musa, Firavun'un kızının oğlu oldu ve adı da Moşe (Musa) olarak isimlendirildi. Böylece Yahudi Ulusu'nun Kurtarıcısı, Yahudiler'in düşmanı olan Firavun'un sarayında bir prens eğitimi alarak, anne sevgisiyle yetişiyordu. Bu Tanrı'nın mucizesinden başka bir şey değildi.
Annesinin terbiyesi ile yetişen Hz. Musa gençlik yıllarında, İbraniler'in ne zor şartlar altında yaşadıklarına tanık olmuştu. Bir gün Mısırlı bir askerin Yahudi bir işçiyi dövdüğünü görünce, kavgaya karıştı ve Mısırlı'yı öldürdü. Bu olay bütün ülkede Firavuna kadar duyuldu. Firavun Hz. Musa'yı öldürmek isteyince, o da Mısır'ı terk etmek mecburiyetinde kalmıştı. (Çıkış 3/11,15)
Tanrı'nın Musa'ya İlk Çağrısı
Hz. Musa, Sina yarımadasının karşı tarafındaki Midyan şehri'ne ulaştı. Babası kâhin olan bir sürü sahibinin kızı ile evlendi ve iki oğlu oldu. Hz. Musa tıpkı ataları Hz. Yakup, Hz. İshak ve Hz. İbrahim gibi çobanlık yapmış ve bu uğraşısı 10 yıl sürmüştü. Bir gün Horeb'de sürüsünü otlatırken Tanrı'nın meleği, ateş alevinde ona göründü. Yanan ateşin alevi bir türlü bitmiyordu. Tanrı Musa'yı alevin ortasından çağırıp şöyle dedi. Çıkış 3/1, 12 : « Musa! Musa!... Ben babanın Tanrı'sı, İbrahim'in Tanrı'sı, İshak'ın Tanrı'sı ve Yakub'un Tanrı'sıyım... Halkımın Mısır'da çektiği sıkıntıyı çok iyi biliyorum. Angaryacılar yüzünden ettikleri feryadı duydum. Acılarını biliyorum. Bu yüzden aşağı indim. Onları Mısırlılar'ın elinden kurtaracağım, o ülkeden çıkarıp geniş verimli topraklara, süt ve bal ülkesine, Kenanlılar'ın (Filistin)... topraklarına götüreceğim... Gel, halkım İsrail'i Mısır'dan çıkarmak için seni Firavun'a göndereyim. »
İsrailliler'i kurtarmak üzere Peygamberlik ile görevlendirilen Hz. Musa, Mısır'a geri döndü. Yardımcısı kardeşi Hz. Harun'la birlikte Firavun'a gittiler. Yahudi halkını; Kenan Ülkesi'ne gitmek üzere Mısır'dan çıkaracağını, bunun RAB'bin emri olduğunu söyledi. Çıkış 5 / 2 « Firavun onlara öfkelenerek şöyle dedi : RAB kim oluyor ki, O'nun sözünü dinleyip İsrail halkını salıvereyim? RAB'bi tanımıyorum. İsrailliler'in gitmesine izin vermiyeceğim. »Putlara tapan; Nil tanrısı, Güneş tanrısı, kedi tanrısı, koyun tanrısı v.s. gibi bir çok tanrıları olan Mısırlılar için, Tek ve Mutlak Kudret olan Tanrı fikri anlaşılmaz bir kavramdı. Onların düşüncelerine tamamiyle ters durumdu.
Mısır'dan Çıkış
Tanrı, Firavun'un vereceği cevabı pek tabii ki önceden biliyordu. Hz. Musa'ya şöyle dedi. Çıkış 3 / 19,20 : « Ama biliyorum, güçlü bir el zorlamadıkça Mısır Kralı gitmenize izin vermeyecek. Elimi uzatacak ve aralarında şaşılacak işler yaparak Mısır'ı cezalandıracağım. O zaman sizi salıverecek.» Tanrı Yehova, Hz. Musa aracılığıyla Mısır'a on belâ verdi. Firavun ve halkı bu felâketlere uğrayınca, İsrailliler'in Mısır'dan çıkmasına izin vermek zorunda kaldı. Birgün Tanrı Hz. Musa ve Hz. Harun'a, hemen Mısır'ı terketmelerini vahyetti. O gece Hz. Musa, halkı ile beraber yanlarına hayvanlarını da alarak, şehirden çıkıp Kızıl Deniz'e doğru gittiler ve sahilde konakladılar. Firavun; İsrailoğulları'nın kaçtığını farkedince, kölelerini kaybedecekleri düşüncesiyle kararından caydı. Ordusu ile beraber onların peşine düştü. Firavun yaklaşırken İsrailliler, Mısırlıların arkalarından geldiğini görünce dehşete kapılarak RAB'be feryat ettiler. Çıkış 14/11-13 : « Musa'ya şöyle dediler : Mısır'da mezar mı yoktu da bizi çöle ölmeye getirdin. Bak, Mısır'dan çıkarmakla bize ne yaptın! Bırak bizi, Mısırlılar'a kulluk edelim, demedik mi?... Musa : Korkmayın... RAB bugün bizi kurtaracak. Gördüğünüz Mısırlılar'ı bir daha hiç görmiyeceksiniz. RAB sizin için savaşacak.»
Hz.Musa değneğini denizin üzerine uzattı. Deniz ikiye ayrılarak sudan iki yüksek duvar oluştu, arası da kara parçası haline gelmişti. İsrailoğulları susuz topraktan ilerleyerek karşı sahile ulaştılar. Onları arkalarından Firavun ve ordusu takip ediyordu. İsrailliler karşı tarafa geçtikleri zaman Musa değneğini bir daha uzattı. Denizin suları büyük bir gürültü ile Firavun ve askerlerinin üstüne kapandı. Geriye dönen denizin sularında Mısırlılar'ın hepsi boğulmuşlardı. Firavun Ramses ömrünün son anında Yaratıcı Kudret'e iman etmişse de, bu ona hiçbir fayda sağlamamıştı. Kur'an'ı Kerim, Yunus Suresi 10/90-91 : «Ve İsrailoğullarını denizden geçirdik. Firavun ve ordusu azgınlık ve düşmanlıkla onları izlemekteydi. Nihayet suda boğulmaya başlayınca: "İnandım; gerçekten İsrailoğullarının iman ettiğinden başka tanrı yok. Ben de O'na teslim olanlardanım." dedi. Ona : "şimdi mi iman ediyorsun? Halbuki bundan evvel isyan etmiş ve bozgunculardan olmuştun." dendi.»
İsrailoğulları'nın Mısır'dan çıkışı M.Ö.1312 yıllarında gerçekleşti. Onlar; Mısır'daki uzun bir kölelik hayatından sonra, Tanrı'nın lütfu ile Hz. Musa'nın önderliğinde özgürlüğe kavuşmuşlardı.
Tanrı Hz. Musa'ya Tevrat'ı Veriyor
Hz. Musa, Yahudi halkını Kızıl Denizi'ni geçirdikten sonra çöle çıkardı. Çölde şartlar ağırdı. Su, ekmek, yiyecek sıkıntısı başlamıştı. Toplum Musa'ya karşı şöyle konuşuyordu. Çıkış 17/3 « Bizi, oğullarımızı ve hayvanlarımızı susuzlukla öldürmek için mi Mısır'dan çıkardın? » İsyana çok üzülen Hz. Musa RAB'den yardım diledi. 17/4 : « Bu topluluğa ne yapayım? Az daha beni taşlıyacaklardı.» Tanrı tarafından seçilmiş İsrailoğulları, zorluklarla sınanmaktaydı. Toplum darda kaldıkça su ve yiyecek ihtiyaçları, Hz. Musa aracılığıyla mucizevî olarak karşılanıyordu.
İsrailoğulları, Mısır'dan çıktıktan üç ay sonra Sina Çölü'ne vardılar ve Sina Dağı'nın karşısında konakladılar. RAB Hz.Musa'ya şöyle dedi: Çıkış 19/ 9,12 : « Sana koyu bir bulut içinde geleceğim. Seninle konuşurken halk işitsin ve her zaman sana güvensin... Üçüncü gün bütün halkın gözü önünde Ben RAB Sina Dağı'na ineceğim. Dağın çevresine sınır çiz ve halka de ki; sakın dağa çıkmayın, dağın eteğine de yaklaşmayın. » Hz. Musa halka durumu anlattı, Tanrı'yı beklemeye başladılar. Üçüncü günün sabahı gök gürledi, şimşekler çaktı, dağın üzerinde koyu bir bulut vardı. Sina Dağı'nın her yanından duman tütüyordu RAB dağın üstüne ateş içinde inmişti. Hz. Musa, Tanrı'nın içinde bulunduğu koyu karanlığa yaklaşırken, korku içinde olan halk uzakta durup bekledi. (Çıkış, 19/12,21) Hz. Musa RAB ile konuşmuş, ancak yüzünü görmemişti. Çıkış 33 / 18,20 : « Musa, lütfen görkemini bana göster dedi... RAB, ancak yüzümü görmene izin veremem. Çünkü yüzümü gören yaşayamaz. »
RAB; yasalarını, buyruklarını söylemeye başladı. Bunlar öncelikli olarak On Emir, Sunaklara İlişkin Yasalar, Kölelere Nasıl Davranmalı, Şiddete Karşı Yasalar, Mala İlişkin Yasalar, Üç Bayram gibi konulardı. Hz. Musa RAB'bin bütün buyruklarını yazdı ve halkına okudu. Sonra da RAB için sunak kurdu. İsrail Gençleri RAB'be yakmalık kurbanlar sundular, esenlik sunusu olarak boğalar kestiler. Hz. Musa, kurban kanlarını halkın üzerine serpti ve dedi ki: «RAB'bin sizinle yaptığı antlaşmanın bütün maddelerini işte bu kan geçerli kılıyor.» (Çıkış 24/4,8). Halk,: «RAB'bin her söylediğini yapacağız. O'nu dinleyeceğiz, diyerek antlaşmayı onayladı.»
Çıkış 24/12 : « RAB Musa'ya: Dağda yanıma gel, burada bekle, halkın öğrenmesi için üzerine yasalarla buyrukları yazdığım taş levhaları sana vereceğim.» Çıkış 31/18: « Tanrı Sina Dağı'nda Musa'yla konuşmasını bitirince, üzerine eliyle antlaşma koşullarını yazdığı iki taş levhayı ona verdi.» Kur'an'ı Kerim'de de Araf 7/145 de üzerinde ON EMİR yazılı bulunan taş levhalarla ilgili şu açıklamayı yapmaktadır: «Biz Musa için levhalarda herşeyi yazdık: Öğüt olarak, "Kuvvetli tut bunları ve emret" toplumuna da onları en güzel şekliyle tutsunlar...» Eski Antlaşmanın (Tevrat'ın) bir bölümü Sina Dağı'nda verilmiş, diğer bölümleri de çölde dolaştıkları 40 yıl içinde tamamlanmıştı. Tevrat'ta, RAB ile Hz. Musa'nın 40 gün 40 gece birlikte kaldığı anlatılır.
Buzağı Heykeline (Put'a) Tapınma
Sina Dağı'nda Tanrı ile konuşan Hz. Musa, günler geçtiği halde geriye dönmemişti. Halk, kendilerine öncülük yapacak bir ilâha ihtiyaç duydu. Aralarında altınlarını toplayıp Hz. Harun'a getirdiler. O da oymacı aletiyle altından bir buzağı heykeli yapınca halk, bu putun önünde tapınıp, kurban kesmeye başladı. (Çıkış 2/1)RAB Musa'ya Çıkış 32/7 : « Aşağı in, Mısır'dan çıkardığın halkın baştan çıktı, dedi.» Tanrı Yahve mutlak sadakat istemekteydi. Çünkü O, kıskanç bir Tanrı'dır. Yasalar 5/9-10:« Beni seven ve emirlerimi tutanların binlercesine iyilik eden kıskanç bir Tanrı'yım.» Hz. Musa koşarak dağdan indi, buzağıyı ve tapınan insanları görünce çok öfkelendi. Onları yaratan, sonsuz nimetler veren Tanrı'ları RAB'be ibadet edip kulluk edecekleri yerde; kendilerine hiçbir faydası olmayan bir cisme, bir puta tapıyorlardı. Hz.Musa yapılan buzağı heykelini parçalayarak yaktı. Kardeşi Harun; başı boş kalmış halkı dizginleyememiş, düşmanların alay konusu olma nedeni olmuştu. Buzağı heykelini kimin yaptığı konusunda Tevrat ile Kur'an arasında anlaşmazlık vardır. Tevrat'a göre (Çıkış 32/4) Harun, Kur'an'a göre (Taha 20/85) Samiri yapmıştı.
Çıkış 32 / 21,22 : « Harun'a: Bu halk sana ne yaptı ki, onları bu korkunç günaha sürükledin, dedi. Harun: Öfkelenme, bilirsin halk kötülüğe eğimlidir, diye karşılık verdi.» Yasalar 9/20: « Musa: RAB, Harun'a da onu yok edecek kadar öfkelenmişti. O sırada Harun için de yakarmıştım.» Hz.Musa, ordugahın girişinde durdu, «RAB'den yana olanlar gelsin.» dedi. Bütün Levililer (İsrail'in Levi soyundan olup, tapınakta yapılan ayinlere yardım eden kişiler) çevresine toplandı. Çıkış 32 / 27,28: « Musa şöyle dedi: İsrail'in Tanrı'sı RAB diyor ki, herkes kılıcını kuşansın. Ordugâhta kapı kapı dolaşarak kardeşini, komşusunu, yakınını öldürsün. » Levililer, Hz.Musa'nın buyruğunu yerine getirdiler. O gün halktan üç bine yakın insan öldürüldü. RAB; seçmiş olduğu ve dünyaya örnek olması beklenen kimselerin bu sapık davranışına kızmış, onları sert bir şekilde cezalandırmıştı. Yahudi kaynaklarca, o tarihte 3 milyon insandan oluştuğu kabul edilen İsrailoğulları'nın saparak puta tapmış olanı % 1 gibi bir bölümü olduğu kabul edilir.
Antlaşma Sandığı
İsrailoğulları; 40 yıllık yolculukları esnasında yanlarında bulundurdukları Antlaşma Sandığını, beraberlerinde taşımışlardı. Sandık; tahtadan yapılmış, altınla kaplı, üzerinde de kanatlı iki küçük melek vardı. İçine Hz.Musa tarafından, antlaşma koşullarının ve On Emir'in yazıldığı iki taş levha konulmuştu. Bu levhalar Tanrı'nın eliyle yazılmıştı. Çıkış 31/18: «Tanrı Sina dağında Musa'yla konuşmasını bitirince, üzerine eliyle antlaşma koşullarını yazdığı iki taş levhayı ona verdi.» Ayrıca Hz.Musa'nın kendi eliyle yazdığı, Tanrı'nın yasalarını içeren Tevrat da burada korunuyordu. Antlaşma Sandığı; toplanma çadırının içinde bulunuyordu. Hz. Musa'nın önderliğinde RAB'be sunakta kurban kesilerek ibadet yapılmaktaydı. Kolayca kurulup toplanılan bu tapınak, Yahudi halkının 40 yıl boyunca Tanrı'ya yakarıp dua ettiği manevî huzur kaynağı olmuştu. Çıkış 40 / 34, 38 : «O zaman bulut Buluşma Çadırı'nı kapladı ve RAB'bin görkemi konutu doldurdu. Musa Buluşma Çadırı'na giremedi; çünkü bulut her yeri kaplamış, RAB'bin görkemi konutu doldurmuştu. İsrailliler ancak bulut konutun üzerinden kalkınca göçerlerdi. Bulut durdukça yerlerinden ayrılmaz, kalkacağı günü beklerlerdi. Böylece bütün yolculuklarında konutun üzerinde gündüzün RAB'bin bulutu, gece de ateş İsrailoğulları'na yol gösterdi.»
Halkın İsyanı ve Kenan Ülkesi'nin Yasaklanması
Tanrı'nın buyruğu üzerine Hz.Musa'nın önderliğinde İsrailoğulları, Sina Dağı'nda yaşadıkları bir çok olaydan sonra, vaat edilen Kenan (Filistin) topraklarının sınırına geldiler. Yasalar 1/21: «Musa halkına: İşte, Tanrı'mız RAB size bu ülkeyi verdi. Haydi, atalarınızın Tanrı'sı RAB'bin size söylediği gibi, gidip orayı mülk edinin. Korkmayın, yılmayın.» Halk, ilk önce Kenan ülkesinde araştırma yapmak için oraya casus gönderelim, dediler. Hz.Musa bu fikri beğenerek bazı adamlarını göndererek inceleme yaptırdı. Oraya gidenlerin ekseriyetinin verdiği rapor olumlu değildi.Bunun üzerine halk şöyle düşünmüştü : « Ülke çok verimli olmakla beraber, halkı güçlü, kentler de sur ile çevrili ve çok büyüktü, bunun için bu halka saldıramayız, onlar bizden daha kuvvetlidir.» Oraya giden casuslardan biri olan Kalev ise, Hz.Musa'nın önünde halkı susturup şöyle dedi : « Oraya gidip ülkeyi ele geçirelim, kesinlikle buna yetecek gücümüz var. » (Sayılar 13/30-31) Halk; ekseriyetin verdiği rapora uyarak, Kenan Ülkesi'ne girmekten vazgeçti.
Hz.Musa Tanrı'nın emrine rağmen, halkın bu kararına çok üzüldü. Yasalar 1/ 26, 28 : « Musa : Ne var ki, siz oraya gitmek istemediniz. Tanrı'nız RAB'bin buyruğuna karşı geldiniz. Çadırlarınızda söylenerek RAB sizden nefret ediyor, dediniz. Bizi Amorlular'ın eline verip yok etmek için Mısır'dan çıkardı. Oraya niye gidelim? Kardeşlerimiz; yöre halkının bizden daha güçlü...olduğunu söyleyerek cesaretimizi kırdılar. » Tanrı'nın kölelikten kurtardığı, her türlü ihtiyaçlarını karşıladığı, özel olarak seçtiği İsrailoğulları; isyankar davranışlarla nankörlük yapmışlar, buyrukları dinlememişlerdi. Yaptıkları bu son itaatsizlikleri bardağı taşırmış, RAB'bin onları cezalandırması hak olmuştu.
Bu halk çöllerde 40 yıl dolaşacak ancak vaat edilen verimli topraklara girmeyecekler, onların çocukları olan yeni nesile bu ülke verilecekti. Yasalar 1 / 35, 39 : « Atalarınıza ant içerek söz verdiğim o verimli ülkeyi, bu kötü kuşaktan... Kalev dışında hiç kimse görmeyecek, yalnız o görecek, ayak bastığı toprakları ona ve soyuna vereceğim. Çünkü o bütün yüreğiyle RAB'bin yolunda yürüdü. Sizin yüzünüzden RAB bana (Musa) da öfkelenerek, sen de o ülkeye girmeyeceksin, dedi. Ama yardımcın Yeşu oraya girecek. Onu yüreklendir. İsrailliler'in ülkeyi mülk edinmesini o sağlayacak. Tutsak olacak dediğiniz küçükleriniz, çocuklarınız oraya girecekler. Ülkeyi onlara vereceğim.»
Yüce Tanrı, bu olayları Kur'an'ı Kerim'de Maide 5/20,26 ayetleri ile de doğrulamaktadır.
Hz.Musa'nın Çöllerde Geçen Yılları
Hz. Musa, İsrailoğulları'yla 40 yıl çöllerde zorlu bir hayat yaşamıştı. Sert karakterli, isyankar halkına Tora'dan (Tevrat'tan) öğüt veriyordu. Yasalar 8 / 2-6 : « Tanrı'nız RAB'bin sizi 40 yıl boyunca çölde dolaştırdığı uzun yolculuğu anımsayın! Buyruklarına uyup uymayacağınızı, amacınızın ne olduğunu öğrenmek için sizi sıkıntılara sokarak sınadı. Sizi aç bırakarak sıkıntıya soktu. Sonra sizin de atalarınızın da bilmediği man ile sizi doyurdu. İnsanın yalnız ekmekle yaşamadığını, RAB'bin ağzından çıkan her sözle yaşadığını size öğretmek için bunu yaptı... Tanrı'nız RAB'bin, çocuğunu eğiten bir baba gibi, sizi nasıl eğittiğini anlayın. Onun için, Tanrı'nız RAB'bin buyruklarına uyun. Yollarından yürüyün. O'ndan korkun.»
Hz. Musa'nın Vefatı
Tanrı ile iletişim halinde, etkileyici ve örnek bir önder olan Hz. Musa, birçok beyliklerden oluşan İsrailoğulları'nı, bir ulus çekirdeğine dönüştürmeyi başarmıştı. Hz.Musa Moab Ülkesi'nde 120 yaşında iken bu dünyadan ayrıldı. Yerine en yakın yardımcısı Yeşu geçti. Eski kuşağın yerini yeni nesil almış, M.Ö. 1272 yıllarında da Yeşu'nun önderliğinde vaat edilen Kenan Ülkesi fethedilmişti.
TEVRAT