Takva; korunma, sakınma demektir. Yüce Yaratıcı'ya karşı sorumluluk duyarak, her türlü günahlardan kendini korumanın, niyet ve gayreti içinde olmadır. Allah'ın rızasını kazanmak için, O'nun himayesine girerek emirlerine sımsıkı sarılmak ve yasaklarından da sakınmaktır. Korunmak istenilen günahlar nelerdir? Bunların başında takvanın zıddı olan şirk yani Allah'a ortak koşma ile küfür yani örtme manasına gelen Allah'ı inkâr etme nankörlüğü ve imansızlık gelir. Kur'ân; nefsin kötü sıfatlarından zulüm, bozgunculuk, kibir, yalancılık, her türlü azgınlık, hainlik, israf v.s. den de korunulması gerektiğini belirtmektedir. Takvanın ilk şartı; insanın Yaratıcısı'na karşı minnet ve şükran borcunu farkedip, kul olduğunu sezme bilincine ermesidir.
Takvanın, Kur'ânı Kerîm'de ve din lisanında çok önemli bir yeri vardır. Takva sahipleri, Allah'ın Resulünü örnek alarak, ibadeti ve insanlara hizmeti "Muhammedî şefkat" anlayışı ile yaparlar. İman da, hareketlerde ve ibadette mükemmellik sergilerler. Böyle bir gayret içinde olan mü'minler, nefsini kötü sıfatlardan arındırarak kazandığı ilâhî ahlâk ile kemale erer ve takva sahibi kul olma mutluluğuna erişirler. Kurtuluşa erenler onlardır, cennet onlar için hazırlanmıştır. Takva sahipleri, Kur'ân'a göre Cenâbı Hakk'ın sevdiği kullarının başında gelmektedir.
ALLAH TAKVA SAHİPLERİNİ SEVER
3/76: ...Allah, takva sahiplerini sever.
16/128: Hiç kuşkusuz ki Allah, takva sahipleri ve ihsanda bulunanlarla beraberdir.
Allah'ın dostluğuna ve sevgisine takva sahipleri erişmişlerdir. İmanın kuvvetlendirilmesi ve nefsin kötülüklerden arındırılması ile kemale eren takva sahipleri, Allah'ın kendilerine ihsan ettiklerini, onlar da insanlara ihsan etmek suretiyle yansıtan yüce benliklerdir.
ALLAH YANINDA EN DEĞERLİ İNSAN
49/13: ... Muhakkak ki, Allah yanında en değerli olanınız, takvaca en ileri olanınızdır...
Her insan, doğuştan Allaahü Teâlâ'ya aynı uzaklıktadır. Ancak kendi amelleri (çalışmaları) neticesinde değeri artar veya eksilir. Kur'ân; insanın mevki, sınıf, zenginlik, ırk, iklim, bölge farkından kaynaklanan üstünlüklerini tamamiyle siliyor. Onların yerine, yegâne değer ölçüsü olarak insanın kendi niyet, gayret ve çalışmasının ürünü üstünlükleri, esas ölçü olarak alıyor. Kur'ân: " Allah katında en değerli ve şerefli insan, takvası en ileri olandır. " prensibini yaratılış kanunu olarak açıklıyor. Allah katında insanlar arasındaki eşitlik takva ile değişiyor ve o üstünlük ölçüsü oluyor. Kul, yalnız ve yalnız şahsî gayret ve çalışmaları ile yücelmektedir. Zümer 39/61: " Takva sahiplerini Allah, kendi başarıları ( iman ve ibadeti ) sebebiyle kurtuluşa çıkarır... "
Dünya hırsına kapılan ve Allah'ın yasalarını uygulamayan servet şımarığı zenginler, menfaatçi devlet adamları, kibirli aristokratlar v.s. Allah katındaki değersizlikleri, bu yaratılış kanunu ile daha iyi anlaşılmaktadır. İnsanların yaratılış yasalarına uygun gayret ve çalışmasının mahsulü iyilik ve güzellik sergilemeleri cennetlerini kazandırcak, yaptıkları zulüm ve nankörlükler de azab ile acı çekmelerini ve cehennemi gerektirecektir.
KUR’ÂN HİDÂYETE ERDİRİR
2/25: İşte o Kitap. Şüphesiz, takva sahiplerini hidayete erdiricidir. O takva sahipleri ki gaybe iman ederler, namazı dos doğru kılarlar, kendilerine verdiğimiz rızıktan Allah yolunda infak ederler. Onlar, sana gönderilene (Kur'ân'a) ve senden önceki peygamberlere gönderilene de iman ederler ve ahirete de kesinlikle inanırlar. İşte böyle kimseler, Rablerinden gelen bir hidayet üzerindedirler. Mutluluk ve kurtuluşa kavuşanlar da onlardır.
47/17: Hidayete ermiş olanların da Allah, hidayetlerini arttırdı ve onlara takvalarını verdi.
Cenâbı Allah; hidayete erdirici olarak temel ve tek kaynak yalnız ve yalnız Kur'ân Kerîm olduğunu vurgulamaktadır. Kur'ân Arapça indiğine göre bu lisanı bilmeyenler hidayete nasıl erecekler? Muteber Kur'ân çevirilerini okumak, muhakkak ki en doğru bir yoldur. Böylece Kur'ân'ı çok iyi anlamak ve üzerinde düşünerek ilâhî yasaları öğrenmek, hidayete ermenin başlıca kaynağı olduğu vurgulanmaktadır.
Araf 7/172'de buyrulduğu gibi doğuştan Rabbini bilme özelliğine sahip olan insan, kul olduğunu hissederek Yüce Yaratıcı'sına karşı şükran borcunu farketme şuuru ile dolar. Nefs, gönlündeki cereyanı duyunca gerçekleri görmeye başlar ve takva doğar. Artık o insan iman ederek namaz ve infak ibadetini zevk edinir.
Hidayet; yanlıştan kurtulup doğru yola girme, çirkin ve kötüden kurtulup güzel ve iyiye ulaşma anlamına gelmektedir. Hidayete ermede, takva sahibinin gönlündeki kulluk ateşini yakarak, korunmaya talip olması şarttır. Cenâbı Allah'ın da kulundaki sevgi cereyanına cevap vermesiyle iman gerçekleşir. Böylece ilk imtihanı geçen kul, hidayet yolları açılarak gaybe iman, namaz ve infak temelleri ile ibadet etme mutluluğuna erişir. Peygamberlere, kitaplara ve ahirete kesinlikle iman etme hidayetin devamıdır. Hidayet, bir eğitim, yetişme olayıdır ve buna mertebe mertebe ulaşılır.
Gaybe iman; gizli olana görünmeyene iman demektir. Kur'ân da Allah'a iman, gaybe iman şeklinde tanımlanmaktadır. Allah'a iman ile gönülde hissedilecek ve hidayet ile de Allah'ı gözle görüyormuş gibi bilinecektir. Allah'ın melekleri de bize gizlidir. Dünya hayatından sonra yaşam anlamındaki ahiret de gizlidir. Onlara da kalben ve kesinlikle iman edeceğiz. İnfak; Allah'ın bize verdiği nimetlerden başkalarına da pay ayırarak vermedir.
Yukardaki ayetleri toparlayıp özetlersek: " Şüphesiz O Kitap yani Kur'ânı Kerîm, takva sahiplerini hidayete erdiricidir. Doğuştan Rabbini bilme yeteneğine sahip olan insanlardan Yüce Yaratıcı'sına karşı görevli olduğunu hisseden takva sahipleri, Rabbine sığınarak günahlarından korunmayı istediği zaman, onlar Kur'ânı Kerîm aracılığı ile doğru yola, güzele ve iyiye ulaştırılır. Bu yol yani hidayete erme, Allah'a mutlak iman, namaz ve infak temellerine oturarak başlar. Peygamberlere, İlâhî Kitaplara ve Dünya hayatı sonrası ahirete de kesinlikle inanmak şarttır. İşte Kur'ân'daki ayetlerle bu gerçekleri ve oluş sırlarını öğrenerek mutlu olunacak, asıl gerçek ve ebedi olan ahiret hayatı yaşamında da kurtuluşa erişilecektir.
NEFSİNİ ARINDIRAN KURTULMUŞTUR
91/7: ... Nefsi ve onu düzgün bir biçimde şekillendirdi.
91/8: ... Sonra da ona kötülük ve takvayı ilham etti.
91/9: ... Benliğini temizleyip arındıran gerçekten kurtulmuştur.
91/10: ... Onu kirletip örtense kayba uğramıştır.
" Nefse ve onu düzgün bir biçimde şekillendirene. " Cenâbı Allah, insanı temsil eden nefsi yarattı, ona ruh vererek hayatiyet kazandırdı ve onu güzel biçimde donattı.
"Sonra da ona kötülük ve takvayı ilham etti." İlham; Allah tarafından kalbe gelen mana, sezgiye ve hissedişe dayalı inanış demektir. Cenâbı Allah insana; neyin kötülük yani nefse zararlı olduğunu, neyin iyilik takva yani nefse faydalı olduğunu ayırt etme özelliği verdi. Zulüm, nankörlük, yalancılık, bozgunculuk, şehvetin esiri olma, hainlik, alaycılık, v.s. gibi fiiller yapıldığında; işte bunlar kötü işlerdir, nefsi kirletir, bunun için de yapılmamalıdır. İyilik ve güzellik sergilemek, hayır işlerinde yarışmak, infak etmek, sabırlı ve adaletli olmak v.s. gibi fiiller yapıldığında da, işte bunlar iyi işlerdir, takvadır, nefsi temizleyip arındırır, bunun için de yapılmalıdır. İşte bu iyiyi ve kötüyü ayırt etme, insanlara doğuştan ilham edilmiştir. Bir hadiste şöyle buyrulmuştur : " Fetvacılar sana fetva verselerde, sen bir de kalbine danış."
Nefsini kötülüklerden temizleyip, takva ahlâkı ile terbiye edenler kurtuluşa ermişler, fenalıklarla kirletenler ise kayba uğramışlardır.
HACCA TAKVA AZIĞI İLE GELİN
2/197: Hac vakti bilinen aylardır... Hac seferinize yetecek miktarda yanınıza azığınızı (yiyeceğinizi-paranızı) alın. Elbette en hayırlı azık da takvadır...
7/26: Ey Ademoğulları! Size ayıp yerlerinizi örtecek örtü ve bir de süs elbisesi indirdik. Fakat takva elbisesi hepsinden hayırlıdır.
Cenâbı Allah; nefsin kötü sıfatlarını temizleyerek takva imanı ve ahlâkı ile hacca gelinmesinin daha hayırlı olacağını öğütlemektedir. Kur'ân; infak, namaz, zekât, af edici ve dileyici olma, sabır tevekkül, oruç, muhsin olma, ahde vefa, adalet ve ilim gibi ilâhî sıfatları kazanmakla takva sahibi olunacağını belirtmiştir.
Takva elbisesi giyilmeden, İslâmiyetin beşinci şartı olan hac görevini yerine getirmenin erdiriciliği ise eksik kalmaktadır. Ancak takva sıfatları kazanılarak yapılacak hacca gitmenin sevabı çok daha büyük olacaktır. Cenâbı Hakk'ın sevgisine ulaşmanın mutlak yolu takvadan geçmektedir. Yunus 10/63: " ... Allah'ın dostları, iman edip de takvaya sarılmış olanlardır."
Cenâbı Allah'ın rızasını kazanabilmek için, dünyanın muhtelif bölgelerinden gelen iman sahipleri, her yıl Kâbe'ye akın etmektedirler. Peygamber Efendi'mizin : " Kim Allah için hacceder, bu esnada kötü söz ve davranışlardan sakınırsa (kul hakları müstesna) annesinin onu doğurduğu günkü gibi günahlarından arınmış olarak hacdan döner. " hadisi, haccın günahlarından affedilmesi ilkesine açıklık getirmektedir. Ancak takva sıfatlarından oluşacak takva elbisesi ile hac ibadeti sağlamlaştırılmalıdır ki, Cenâbı Allah'ın rahmetine ve sevgisine erişilebilsin.
ALLAH’IN YARDIMCILARI
61/14: Ey iman edenler! Allah Dini'nin yardımcıları olun! Hani Meryemoğlu İsa Havârilerine : " Allah yolunda benim yardımcılarım kimdir? " demişti de, Havâriler : " Biziz " cevabını vermişlerdi...
47/7: ... Siz, Allah'a (Din'ine) yardım ederseniz, O'da size yardım eder ve ayaklarınızı sağlam bastırır.
42/31: ... Sizin için Allah'tan başka ne bir dost, ne bir yardımcı vardır.
Kur'ân, iman edenleri Allah'ın Dini'ne yardımcı olmaya çağırmaktadır: " Ey mü'minler! Allah'ın rıza ve şefaatini kazanmak için, bütün irade ve gücünüzle Allah'ın yasalarına uyun, Resulüne yardımcı olun. Nasıl Hz. İsâ'nın Havârileri, Allah yolunda onun yardımcıları olmuşsa, siz de Peygamberinizin davetine uyarak, Cenâbı Allah için O'na tam bir iman ile yardım edin."
Havâriler, kelime anlamı olarak "Yardımcı" demektir ve Hz. İsâ'ya ilk iman eden ve ona yardımcı olan on iki yüce zata verilen isimdir. Onlar balıkçılıkla geçiniyorlardı. Dini yaymak için ayrı ayrı uzak yerlere gitmişler, Hz. İsâ'ya Cenâbı Allah tarafından vahy ile gönderilen ilâhî yasaları, insanlara ulaştırmada büyük gayret göstermişlerdi.
Peygamber Efendimize ilk iman eden ve onun yardımcıları durumunda olan Sahâbeler'den, takvası en ileri durumdaki yüce zatlar da Havâriler mertebesindedir. Onlar da Allah'ın Resulünün yanında gayretle didinmişler, hayatlarını hiçe sayarak içtenlikle çalışmışlardır. Peygamber Efendimizden sonra da, İslâmiyetin bütün Dünya'ya yayılmasına gayretli çalışmalarıyla sebep olanlar de, muhakkak ki Cenâbı Allah'ın yardımcılarıdır.
İslâmiyette, peygamberlik ile velilik mertebesinin en üst basamağı arasında bir yüce makam daha vardır: Sıddîkiyet. Sıddîkiyet, sadakat ve doğrulukta en ileri olma hali demektir. Peygamber Efendimizin, en yakın sadık dostu ve yardımcıları durumunda olan Hz. Âli ve Hz. Ebubekir, İslâm bilginlerinin de ittifak ettikleri gibi, bu mertebenin yüce temsilcileridir. Nisa 4/69: " Kim Allah'a ve Peygamberine itaat ederse, işte onlar, Allah'ın kendilerine nimet verdiği peygamberlerle, sıddîklarla, şehitlerle ve barış sever olan salih kişilerle beraberdir..." Cenâbı Allah'a yakınlık derecesinde olanlar; peygamberler, sonra sıddîklar, sonra Allah yolunda canını seve seve feda eden şehitler, daha sonra da iyi ve barışsever işler üreten mü'minler (Allah'a iman edenler) olarak gösterilmiştir.
Cenâbı Allah; nasıl ki iman eden kulunun mutlak dostu ve yardımcısı ise, ayni şekilde insanlardan da Kendisine sığınıp, ilâhî yasalarına tamamiyle uyarak kulluk görevlerini eksiksiz yapmalarını istemektedir. İbadet etmekle de kulluk tamamlanmıyor, başkalarına da öğretmek esas olmalıdır. Ancak bu şeklide dost ve yardımcı olunabileceği vurgulanmaktadır. Böylece Allah da kullarını kötülüklerden korur, ayaklarını kaydırmaz ve sonsuz kurtuluşa kavuşturur.
ALLAH’IN DOSTLARI VELÎLER
2/257: Allah, mü'minlerin Velisidir...
10/62-64: Biliniz ki Allah'ın velilerine korku yoktur, onlar üzülmeyecekler de. Onlar, iman edipte takvaya ermiş olanlardır. Dünya hayatında da ahirette de müjde vardır onlara. Allah'ın kelimelerinde değişme olmaz. İşte bu, büyük kurtuluşun ta kendisidir.
Veli; dost, yardımcı, koruyucu demektir. Velinin çoğulu ise evliya'dır. Kur'ân'da Cenâbı Allah'ın isim sıfatlarından biri olan veli, halifelik görevi verilen kâmil insanın da sıfatı olarak belirtilmiştir. Yüce Yaratıcı ile kul arasındaki gerçek dostluğun temsilcileri olan veliler, iman ve takvada en ileri duruma yükselerek, Allah'ın sevgisine erişmiş yüce benliklerdir.
Allah'ın dostları kimlerdir ve hangi özellikleri taşımaktadır? Yunus 10/63: " Allah'ın dostları (veliler), iman edip de takvaya sarılmış olanlardır. " Kur'ân, bunun için iki şartı belirlemektedir: İman ve takva. İnsanların gönlünde sezgi ile duyulan ve bir sevginin belirtisi olan iman, mertebe mertebe yücelir. Kemal noktasında da aşka dönüşmektedir. Bakara 2/165: " İman edenlerin Allah'a olan sevgileri çok kuvvetlidir..." insanları mutluluğa ve kurtuluşa ulaştıran ancak ilâhî aşktır. Kur'ân; Yaratıcı ile kulun birleşmesi, yani tam teklik halinin ancak aşkla mümkün olduğunu belirtmektedir. Sevgi ve Güzelliğin Kaynağı Cenâbı Allah, yaratılış ve oluşu sevgi üzerine kurmuş ve tüm varlıklara sevgisini yansıtmıştır. Yaratıcı'yı sevmek ve O'nun tarafından sevilmenin son noktası, imanı kemal mertebesine erişen kâmil insanın özelliğidir.
Yüce Yaratıcı insanlara takva ölçüsünü getirmiş, Kur'ân da ancak iman ve takva ile kulun yüceleceğini ve Allah'ın dostluğuna erişebileceğini açıklamıştır. Kur'ân mealleri, yardımcı kitaplar ve tefsirler; İlâhî Yasalar için gerekli bilgileri vermektedir. Cenâbı Allah; öğretmenliğini yaptığı Kur'ân'a teslim olunarak okunmasını, ilk ayet olan oku emri ile vermiştir. Böylece herkes, seviyesine ve kavrayışına göre ilâhî ilimden nasibini alacak ve aradığını da bulacaktır. İman sahipleri; muteber Kur'ân çevirilerini tam bir teslimiyetle okuyarak, üzerinde düşünerek içlerine sindirecekler ve mutlaka hedeflerine de ulaşacaklardır. Rahman 55/12 de şöyle buyrulmaktadır : " O Rahman, öğretti Kur'ânı ". Şu halde Kur'ân okumak suretiyle İlâhî Yasaların öğrenilmesi, bizzat Cenâbı Allah'ın öğretmenliği ile gerçekleşmektedir.
ALLAH'TAN BAŞKA VELİLER
7/3: Rabbinizden size indirilene uyun; O'ndan başka dostların (velilerin) ardına düşmeyin. Siz ne kadar da az öğüt alıyorsunuz!
39/3: ... Allah'tan başkasını veliler edinerek, " Biz, onlara yalnız bizi Allah'a yaklaştırmaları için kulluk ediyoruz. " diyenlere gelince, hiç kuşkusuz Allah, onlar arasında tartışıp durdukları konuyla ilgili hükmü verecektir...
4/45: ... Veli (dost) olarak Allah yeter, yardımcı olarak da Allah yeter.
Cenâbı Hakk; yalnız ve yalnız Kur'âna uymamızı, kanunlarına göre hareket etmemizi öğütlemektedir. Temiz ve halis Tevhid Dini; Yüce Yaratıcı'ya ait olduğuna göre, kulluk da ancak O'na yapılır. Allahü Teâlâ'nın yanından, berisinden bir takım veliler, koruyucular edinerek onlara sarılanlar : " Biz, onlara yalnız bizi Allah'a yaklaştırmaları için kulluk ediyoruz. " demeleri, şirk (Allah'a ortak koşma) dır. Şirk ise en büyük günahtır. Bazı tarikatlar; Kur'ân'daki hududu aşmışlar, kul ile Allah arasına girerek, Mutlak Varlık'ın yanında ikinci bir "koruyucu" ünvanına sahiplenmek istemişlerdir. İnsanların gerçek velisi, dostu, koruyucusu yalnızca Cenâbı Hakk'tır. Allah'ın En Güzel İsim'lerinden biri de Veli'dir. Mü'minler birbirlerini üstünlük farkları olmaksızın dost edinebilirler. Ancak şefaat etme ve koruyuculuk, yalnız ve yalnız Cenâbı Allah'ın tekelindedir. Dost edilenlere; kurtarıcılık, kutsallık, Allah'a yaklaştırıcılık, yedek ilâhlık gibi payeler verilmesi gizli şirktir.
74/11: Benimle, yarattığım kişiyi başbaşa bırak.
Kur'ân; Allah ile kul arasına girilmemesini sık sık vurgulamıştır. Cenâbı Hakk, insana " şah damarından " daha yakındır (Kaf 50/16). Bu bakımdan araya girerek: " Sizi Allah'a yaklaştırıyoruz." diyenler ve şefaat vadedenler, ancak cehaletlerini ve çıkarcılıklarını açıklamış olmaktan kurtulamazlar.
(Bkz. Öztürk; Kur'ân'ın Temel Buyrukları, say 27,206)
CENNET TAKVA SAHİPLERİ İÇİNDİR
3/133: Rabb'inizden bir bağışlanmaya ve genişliği göklerle yer kadar olan cennete doğru yarışır gibi koşuşun. O takva sahipleri için hazırlanmıştır.
51/15: Gerçekten takva sahipleri, cennetlerde ve pınar başlarındadır.
Cennet, takva sahipleri için hazırlanmıştır. Böyle nimetlere erişmek için biz de onlardaki özellikler olan takva yaşamı ile hayatımızı tanzim etmeliyiz. Ancak bu şekilde sonsuz mutluluk ve kurtuluşu elde edebiliriz.
Takva Sahibinin Özellikleri (Takva Yaşamı)